تغیر مسیر یافته از - سفیان بن معاویه
زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

سفیان بن معاویه آل‌مهلب




سفیان بن معاویة بن یزید بن مهلب، از شخصیت‌های خاندان آل‌مهلب می‌باشد؛ این خاندان، خاندانی اصالتا ایرانی‌ منسوب به مهلّب بن ابی‌صُفره بوده، که در اوایل ظهور اسلام برآمد و لااقل تا سده ۷قمری/۱۳میلادی امیران، وزیران، شاعران و دانشمندانی از آن برخاستند.


۱ - معرفی اجمالی


سفیان بن معاویة بن یزید بن مهلب (اواسط سدۀ ۲ق/۸م)، از جمله طرفداران جنبش عباسیان بر ضد خلفای مروانی بود. در سال ۱۳۲ق/۷۴۹م در اوج جنبش، از سوی ابوسلمۀ خلال برای تصرف بصره که سلم بن قتیبۀ باهلی بر آن فرمان می‌راند، عازم آن‌جا شد. وی در بصره از سلم خواست که دارالاماره را تحویل وی دهد. ولی سلم، قیسیان و مضریان و امویان بصره را گرد آورد و سفیان نیز یمانیان و هم پیمانانشان را برای جنگ آماده ساخت. معاویه پسر سفیان دست به نبرد گشود، ولی چون کشته شد، سفیان نیز گریخت.
[۱] عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۴۰۶، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
با این همه، پیداست که از اهمیت او نزد عباسیان کاسته نشد، زیرا در سال ۱۳۹ق/۷۵۶م از سوی سفاح به حکومت بصره منصوب شد.
[۲] عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۴۹۷، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    


۲ - قتل ابن مقفع


یکی از رویدادهای روزگار فرمانروایی او که بعدها اهمیت بسیار یافت، قتل عبدالله بن مقفع بود.
[۳] علی بن طاهر سیدمرتضی، امالی، ج۱، ص۹۴، قم، ۱۴۰۳ق.    
ابن مقفع که منصب کتابت سلیمان و عیسی عموهای خلیفه منصور را داشت، سفیان را بسیار کوچک می‌شمرد و لقب‌های ناخوشایند به وی و خانواده‌اش داده بود.
[۴] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۱۵۲، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۹۸ق، فهرست.    
سفیان که در پی فرصتی برای انتقام‌جویی بود، از تحریک خلیفه به قتل ابن مقفع فروگذار نمی‌کرد تا سرانجام خلیفه نیز از تندزبانی و خشونت ابن مقفع آزرده شد و فرمان قتل وی را داد. سفیان نیز از این موقعیت سود جست و با فجیع‌ترین وضعی، ابن مقفع را از میان برداشت.
[۵] ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۱۵۳، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۹۸ق، فهرست.    


۳ - حکومت بر بصره


در سال ۱۴۵ق/۷۶۲م ابراهیم بن عبدالله بن حسن بر منصور شورید و با یارانش در بصره، دارالاماره را به محاصره گرفت. چنین می‌نماید که سفیان گرایشی به ابراهیم داشت. زیرا بلافاصله امان خواست و ابراهیم نیز او را در قصر محبوس ساخت و قیدی سبک بر پای او نهاد تا خلیفه گمان کند که سفیان به قهر گرفتار شده است.
[۶] عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۵۶۲-۵۶۴، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
اگرچه دانسته نیست که آیا پس از قتل ابراهیم، سفیان همچنان بر حکومت بصره ابقا گردید یا نه، ولی آشکار است که چندان مورد غضب خلیفه واقع نشد، زیرا در اواخر سال ۱۴۵ق/۷۶۳م از او یاد شده است.
[۷] عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۵۷۱، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    


۴ - سرانجام


از پایان کار و مرگ او خبری در دست نیست.

۵ - پانویس

 
۱. ↑ عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۴۰۶، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
۲. ↑ عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۴۹۷، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
۳. ↑ علی بن طاهر سیدمرتضی، امالی، ج۱، ص۹۴، قم، ۱۴۰۳ق.    
۴. ↑ ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۱۵۲، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۹۸ق، فهرست.    
۵. ↑ ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۲، ص۱۵۳، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۳۹۸ق، فهرست.    
۶. ↑ عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۵۶۲-۵۶۴، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    
۷. ↑ عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۵، ص۵۷۱، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.    


۶ - منبع


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل‌مهلب»، ج۲، ص۴۷۳.    



آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.